با رشد و توسعه‌ی کسب‌وکارها از یک‌سو و شکل‌گیری قوانین پیچیده‌ی مالی از سوی دیگر اهمیت حسابداری روزبه‌روز بیش‌تر می‌شود. این امر باعث افزایش تخصصی‌گرایی این رشته می‌شود. یکی از فرایندهای مهم مالی در هر سازمانی، خدمات حسابداری مالیاتی است. زیرا هر واحد اقتصادی‌ای بعد از یک دوره مالی باید درصدی از درآمد خود را به عنوان مالیات به اداره مالیات بپردازد. به همین دلیل وجود یک حسابدار مالیاتی در هر سازمانی ضروری است.
حسابداری مالیاتی چیست؟
یکی از زیرمجموعه‌های حسابداری، حسابداری مالیاتی و یا tax accounting است. تمرکز این نوع حسابداری روی امور مالیاتی و تهیه‌ی اظهارنامههای مالیاتی است. درواقع این نوع از خدمات حسابداری کاری به گزارش‌ها و صورت‌های مالی عمومی ندارد. بلکه بعد از یک دوره‌ی مالی، حسابدار باید به محاسبه‌ی مالیاتی که واحد اقتصادی مشمول آن است بپردازد. ضمن این‌که اظهارنامههای لازم را تهیه و روی پرداخت آن تمرکز کند. به طور کلی محاسبه امور مالیاتی کاری تخصصی است و باید یک حسابدار ماهر این کار را انجام دهد. زیرا هرگونه بی‌دقتی می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای واحد اقتصادی ایجاد کند.
اهمیت این نوع حسابداری
در طول زمان دولت‌ها همواره به دنبال راهی بودند تا مالیات را به طور کامل از واحدهای اقتصادی دریافت کنند. امروزه قوانین سفت‌وسختی برای امور مالیاتی اجرا می‌شود تا خلا‌ها و راه‌های فرار مالیاتی را مسدود کنند. این موضوع نشان می‌دهد که امور مالیاتی از نکات بسیار مهم در هر کسب‌وکاری است. به دلیل اهمیت این موضوع، حسابداری مالیاتی نیز جزء تخصص‌های مهم در حوزه‌ی حسابداری است. زیرا هر واحد اقتصادی‌ای نیاز به حسابداری دارد که به طور تخصصی به امور مالیاتی بپردازد و مانع از ضررو زیان آن کسب‌وکار شود. اهمیت این موضوع تا حدی است که سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ در تیم حسابداری خود، به طور تخصصی یک حسابدار مالیاتی نیز دارند.
حسابدار مالیاتی کیست؟
به طور کلی به افراد و شرکت‌هایی که به امور مالیاتی می‌پردازند، می‌گویند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم امور مالیاتی جزء مسائل پراهمیت در هر سازمان کوچک و بزرگی است. به همین دلیل باید از افراد توانمند برای رسیدگی به این امور کمک گرفت. درواقع حسابداران مالیاتی باید از توانایی، مهارت و سابقه‌ی خاصی برخوردار باشند تا بتوانند به امور پیچیده‌ی مالیاتی رسیدگی کنند. از این‌رو در انتخاب او باید دقت زیادی صورت گیرد.
مهارت‌های موردنیاز حسابداران مالیاتی
در وهله‌ی اول باید از توانایی‌های کلی یک حسابدار برخوردار باشد. توانایی‌هایی مانند مدیریت زمان؛ آشنایی با انواع روش‌ها و نرم‌افزارهای حسابداری، توانایی کار تیمی، توانایی انجام محاسبات پیچیده. علاوه‌بر این‌ها یک حسابدار باید دارای یکسری توانایی‌های خاص نیز باشد که شامل موارد زیر است:
- جزءنگر؛
- آشنایی با روش‌های اعتراض مالیاتی و تهیه دادرسی مالیاتی؛
- آشنایی با قوانین مالیاتی برای تشکیل پرونده مالیاتی؛
- مدیریت دارایی؛
- توانایی در نحوه محاسبه انواع مالیات (مستقیم و غیرمستقیم)؛
- برخورداری از دانش و مهارت برای تهیه‌ی اظهارنامه الکترونیک مالیات بر عملکرد.
وظایف شرکت‌ها و حسابداران مالیاتی
به طور کلی وظایف حسابداران شامل موارد زیر است:
محاسبه مالیات؛
برنامه‌ریزی برای بودجه؛
بررسی صورت‌های مالی؛
سازمان‌دهی سوابق مالی؛
تنظیم گزارش‌های فصلی؛
تهیه‌ی دفاتر قانونی شرکت؛
تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی؛
نظارت بر سیستم‌های حسابداری؛
محاسبه مالیات بر درآمد کارمندان؛
ارائه‌ی مشاوره و راه‌کارهای مالیاتی؛
یگیری پرونده‌های داردرسی مالیاتی؛
رسیدگی به مسائل و مشکلات مالیاتی و رفع آن‌ها.
قوانین مالیاتی که باید یک حسابدار مالیاتی بداند
هر یک از حوزه‌های حسابداری دارای قوانین خاص خود است. حسابداری مالیاتی نیز از این امر مستثنی نیست. به همین دلیل هر فردی که می‌خواهد به عنوان حسابدار مالیاتی شروع به کار کند باید به طور کامل بر قوانین این حوزه آگاه باشد. این قوانین شامل موارد زیر هستند:
- آشنایی با تکالیف مالیاتی؛
- آگاه به قوانین اعتراض، تجدیدنظر.
- تسلط بر ساختار مالیات بر ارزش افزوده؛
- آگاه به قوانین مالیات بر درآمد و اظهارنامه‌ها؛
- آشنا به نحوه تشکیل پرونده مالیاتی برای مؤدیان؛
- ارائه‌ی اظهارنامه الکترونیکی مالیات بر عملکرد سازمان؛
- تهیه و تنظیم مدارک به طور دقیق برای ارائه به سازمان امور مالیاتی؛
مراحل انجام کار
حسابداران مالیاتی برای محاسبه دقیق امور مالیاتی ابتدا باید در طول دوره مالی تمامی رویدادهای مالی را گردآوردی کنند. پس از انجام محاسبه‌های لازم در طول دوره و ثبت آن‌ها در دفاتر قانونی در نهایت امکان محاسبه مالیات کل فراهم می‌شود. به طور کلی یک حسابدار مالیاتی باید مراحل زیر را طی کند تا بتواند به طور دقیق امور مالیاتی یک واحد اقتصادی را محاسبه کند.
تهیه‌ی تراز آزمایشی؛
کسب اطلاع از تمامی رویدادهای مالی؛
تجزیه و تحلیل و ثبت رویدادهای مالی؛
تهیه‌ی گزارش از صورت‌های مالی؛
انتقال رویدادهای مالی به دفاتر ثبت؛
صدور سند و کسب اطلاع از حساب‌های دفتر کل؛
تهیه و تنظیم تراز آزمایشی اصلاحی؛
بستن حساب های موقت؛
تهیه تراز آزمایشی نهایی؛
محاسبه مالیات بر اساس درصدهای مشخص‌شده.