همان‌طور که می‌دانید دولت‌ها به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم اقدام به دریافت مالیات از افراد حقیقی و حقوقی می‌کنند. در این بین برای تعیین میزان مالیات، افراد و سازمان‌ها باید اقدام به تهیه‌ی اظهارنامه مالیاتی کنند که امروزه به شکل الکترونیکی تهیه و تنظیم می‌شود. در این مقاله به طور کامل به این موضوع می‌پردازیم و درباره‌ی چیستی، اهمیت و نحوه‌ی تهیه‌ی این اظهارنامه می‌پردازیم.
منظور از اظهارنامه مالیاتی چیست؟
اظهارنامهی مالیاتی به نوعی کارنامه‌ی مالی افراد حقیقی و حقوقی در طی یک دوره مالی است که باید به سازمان امور مالیاتی تقدیم شود. با وجود این اظهارنامه، سازمان امور مالیاتی مقدار و شیوه‌ی محاسبه‌ی مالیات افراد را مشخص می‌کند. در واقع با توجه به نوع فعالیت اقتصادی و میزان درآمدی که افراد دارند، میزان مالیاتی که باید به دولت پرداخت کنند، متفاوت است. از این‌رو اداره‌ی امور مالیاتی با توجه به اظهارنامه‌ای که ارائه می‌دهند، میزان مالیات موسسات و شرکت‌ها را مشخص می‌شود. سال مالی اصولا از یکم فروردین تا آخر اسفند در نظر گرفته می‌شود. از این‌رو اظهارنامهی مالیاتی نیز باید طبق این پیش‌فرض تهیه شود. درواقع اگر سال مالی یک شرکت و مؤسسه‌ای از تاریخ دیگری شروع می‌شود، باید اظهارنامهی مالیاتی را طبق سال مالی اداره امور مالیاتی تهیه کند.
حال شاید سوال پیش بیاید که چه افرادی موظف به تهیه و تسلیم این اظهارنامه به اداره‌ی مالیات هستند؟ در این راستا باید به موارد زیر اساره کرد:
- • کلیه اشخاص مشغول به فعالیت در کشور که از مالیات معاف نیستند؛
- • تمامی شرکت‌ها و موسساتی که در کشور مشغول به فعالیت اقتصادی هستند و از مالیات معاف نیستند؛
- • افراد حقیقی و حقوقی که در خارج از ایران فعالیت می‌کنند ولی درآمد آن‌ها از داخل کشور تأمین می‌شود؛
- • کلیه‌اتباع غیرایرانی (حقیقی و حقوقی) که در ایران مشغول به فعالیت اقتصادی هستند و درآمد کسب می‌کنند.
شهرداری‌ها، سازمان‌های دولتی و زیرمجموعه‌ی آن‌ها در استان‌ها، وزارت‌خانه‌ها، کارگران، صیادان، عشایر، شرکت‌های تعاونی دانش‌آموزی و دانشجویی نیازی به ارائه‌ی اظهارنامه مالیاتی ندارند.
روش تنظیم اظهار نامه مالیاتی
در سال‌های گذشته تهیه و تنظیم این اظهارنامه به شکل دستی صورت می‌گرفت. ولی در سال‌های اخیر برای تسهیل فرآیند امور مالیاتی، افزایش سرعت و شفافیت، اظهارنامه‌ها باید به شکل الکترونیکی تهیه و تنظیم شوند. تهیه‌ی اظهارنامهی الکترونیکی به ترتیب زیر است:
- • پیش‌ثبت‌نام شماره اقتصادی و دریافت کد رهگیری؛
- • تایید اطلاعات پیش‌ثبت‌نام و دریافت نامه حاوی اطلاعات کاربری؛
- • ثبت شماره اقتصادی و تایید اطلاعات ثبت‌نام؛
- • دریافت و تکمیل اظهارنامه الکترونیک؛
- • ارسال اظهارنامه و دربافت کد رهگیری؛
- • دریافت و پرداخت قبوض پرداختی مالیات به صورت اینترنتی.
مدارک موردنیاز برای تنظیم اظهارنامه مالیاتی
برای تنظیم و ارائه‌ی اظهارنامه به اداره مالیات باید مدارک دقیق و به‌روزی را نیز ارائه کرد. این مدارک باعث افزایش شفافیت وضعیت مالی و پیشگیری از هر نوع تناقض و مشکل با اداره مالیات می‌شود. مهم‌ترین مدارک موردنیاز برای تنظیم این اظهارنامه، شامل موارد زیر است:
- ارائه‌ی کارت بازرگانی در صورت وجود؛
- شماره ثبت دفاتر قانونی و کد رهگیری؛
- گواهی ترازنامه اشخاص حقیقی و حقوقی؛
- هرگونه مجوز صادرشده از مراجع ذی‌صلاح؛
- مبلغ درآمد و فروش داخل یا خارج از کشور؛
- اجاره‌نامه یا گواهی سند محل قانونی شرکت؛
- مانده سود و زیان دوره قبل و گردش حساب تعدیلات سنواتی؛
- گواهی‌های گردش حساب ممهور به مهر شعبه شرکت یا موسسه؛
- اسنادی مانند پرداختی‌های بیمه که به تشخیص اداره دارایی نیاز باشد؛
- صورت بهای تمام شده کالاها یا خدماتی که ساخته شده و به فروش رفته؛
- گواهی حساب‌های سال‌های قبل سود مالیاتی برای بررسی ممیز اداره مالیات؛
- صورت سود و زیان کلیه اشخاصی که مکلف به تنظیم اظهارنامه عملکرد هستند؛
- رونوشت کارت ملی و شناسنامه اعضای هیات مدیره و صاحبان امضا اسناد تعهدآور؛
- تمامی قراردادهای شرکت یا موسسه با اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی یا دولتی؛
- کد کاربری، رمز عبور، کد رهگیری پیش‌ثبت‌نام برای ارسال اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی؛
- سند مالیات‌های پرداخت‌شده که برای کسر مالیات به تایید سازمان مالیاتی کشور رسیده؛
- مدارک شرکت و مؤسسه‌ی موردنظر از جمله اساسنامه، شرکت‌نامه و هرگونه تغییر در اساسنامه.
چه مواردی در اظهارنامه مالیاتی ثبت می‌شود؟
اطلاعاتی که هنگام تهیه‌ی اظهارنامه و اسناد مالی وارد می‌کنید بسیار مهم هستند. به همین دلیل باید این اطلاعات به درستی و با دقت بسیار زیاد وارد شوند. به طور کلی مهم‌ترین اطلاعات لازم در اظهارنامه‌های مالیاتی شامل موارد زیر است:
- • اطلاعات سودو زیان؛
- • ورود اطلاعات حسابداری؛
- • درج اقلام معاف از مالیات؛
- • ورود دقیق اطلاعات ترازنامه؛
- • ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری؛
- • رفع هرگونه مغایرت موجود در ترازنامه؛
- • تطبیق مبلغ درآمد با اظهارنامه ارزش افزوده گزارش فصلی؛
- • کد کاربری و رمز عبور محرمانه‌ای که اداره دارایی محل شرکت ارسال کرده؛
- • پاسخ صحیح به پرسش‌های موجود در اظهارنامه برای ورود اطلاعات هویتی صاحبان امضا بر اساس اساسنامه.
روش تهیه اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی
اولین کاری که شما باید انجام دهید این است که وارد سایت tax.gov.ir شوید و با ارسال مدارک مورد نظر، ثبت‌نام خود را انجام دهید. در این مرحله برای شما پرونده تشکیل می‌شود و به عنوان مودّی شناخته می‌شوید. سپس بعد از طی مراحل قانونی، کد کاربری و رمز عبور برای شما از طریق پست ارسال می‌شود. در مراحل بعد وجود این کد و رمز عبور مهم و کاربردی است. در ادامه مراحل تهیه‌ی این اظهارنامه را بررسی می‌کنیم:
- • ورود به سامانه توسط نام کاربری و کلمه عبور؛
- • ثبت اظهارنامه در سامانه و ورود به محتوای اظهارنامه از طریق عملیات مشاهده؛
- • اقدام به تکمیل جدول‌های مالی و ترازنامه توسط مودیان حقوقی؛
- • چاپ و بررسی نسخه پیش‌نویس و تایید نهایی اطلاعات؛
- • دریافت کد رهگیری؛
- • صدور الکترونیکی قبض مالیاتی و امکان پرداخت آن.
زمان بررسی اظهارنامه‌های مالیاتی الکترونیکی
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم سال مالی پیش‌فرض اداره مالیات اول فروردین تا آخر اسفند است. از این نظر موسسات و شرکت‌ها فرصت دارند تا اظهارنامهی خود را تا خرداد ماه تنظیم و ارائه کنند. اظهارنامه‌هایی که به اداره مالیات تسلیم می‌شوند تا 12 ماه بعد از آن مشمول رسیدگی هستند. در این زمان اداره دارایی باید اظهارنامه را بررسی کند و در نهایت برگه تشخیص صادر کند. سپس مودیان سه ماه فرصت دارند تا برای بررسی در کمیسیون نسبت به برگه تشخیص اعتراض کنند.
در نهایت لازم به ذکر است که عدم تهیه و ارائه‌ی اظهارنامه مالیاتی تا 3 ماه پس از سال مالی، باعث می‌شود که موسسه مدنظر مشمول جریمه شود. از این‌رو برای جلوگیری از جریمه حتما اقدام به تهیه‌ی این اظهارنامه کنید. حتی اگر موسسه‌ی شما در حال حاضر هیچ‌گونه فعالیت مالی ندارد باید اقدام به تهیه این اظهارنامه کنید.