صورت سود و زیان یکی از مهمترین بخشهای حسابداری در هر شرکت و سازمانی است. در یک دورهی معین باید این اقلام محاسبه و گزارش آن تهیه شود. نحوه محاسبه صورت سود و زیان قواعد خاصی دارد و طبق فرمول خاصی محاسبه میشود. بدون شک تهیهی این گزارش به افزایش آگاهی مدیران و سهامداران از وضعیت شرکت و تصمیمگیری درستتر منجر میشود. در این مقاله دربارهی نحوهی محاسبه و جزئیات صورت سود و زیان صحبت میکنیم.
روش محاسبه صورت سود و زیان
برای محاسبه صورت سود و زیان، ابتدا باید کل درآمدها و هزینههای شرکت را جمعآوری کرد. درآمدها شامل درآمدهای مالی، درآمدهای سرمایهگذاری و درآمدهای حاصل از فروش محصولات یا خدمات است. از سوی دیگر نیز هزینهها شامل هزینههای تولید، هزینههای عملیاتی و هزینههای مالی است. بعد از محاسبه مجموع درآمد و هزینهها، به کمک فرمولهای موجود، هزینهها از درآمدها کم میشود و مقدار سود و زیان مشخص میشود.
این محاسبات میتواند به مدیران و صاحبان شرکت کمک کند تا بهترین تصمیمات را برای بهبود عملکرد شرکت بگیرند. از آنجایی که محاسبه صورت سود و زیان به شکل مستمر انجام میشود، مدیران میتوانند عملکرد شرکت را بهتر کنترل کنند. در این میان مشکلات، مسائل و نقاط ضعف مشخص میشود و مدیران شرایط را بهتر مدیریت میکنند. به طور کلی، محاسبه صورت سود و زیان یک ابزار مهم برای مدیریت مالی و اقتصادی شرکتها است که باید با دقت و حوصله انجام شود.
فرمول محاسبه سود و زیان فرمول محاسبه سود و زیان
محاسبه با فرمول صورت سود و زیان
همانطور که اشاره کردیم صورت سود و زیان، از دو بخش سود و زیان به دست میآید. به همین دلیل در محاسبهی آن نیز با این دو بخش کار داریم. از اینرو برای محاسبهی صورت سود و زیان از دو فرمول زیر استفاده میشود:
هزینههای دوره مالی- میزان درآمدهای دوره مالی= سود دوره مالی
درآمدهای دوره مالی- میزان هزینههای دوره مالی= زیان دوره مالی
مراحل تهیه صورت سود و زیان
برای محاسبه صورت سود و زیان باید دقت و حوصلهی زیادی داشت تا در نهایت این محاسبهی چند مرحلهای به خوبی انجام شود. به طور کلی صورت سود و زیان در چندین مرحله صورت میگیرد که در این بخش به این مراحل میپردازیم.
1- تعیین دوره مالی
2- جمعآوری اطلاعات
3- محاسبه درآمدها
4- برآورد هزینهها
5- تعیین سود ناخالص
6- محاسبه هزینههای عملیاتی
7- تعیین سود عملیاتی
8- به دست آورن سود خالص
9- تعیین درآمد خالص
10- تهیه گزارش سود و زیان
تعیین دوره مالی
اولین قدم برای محاسبه و تهیهی گزارش سود و زیان، تعیین دورهی مالی برای انجام محاسبات است. اصولا شرکتها بسته به نوع کار و هدفی که دارند این دوره مالی را 3 ماهه، 6 ماهه و 1 ساله در نظر میگیرند.
جمعآوری اطلاعات
طی دوره مالی باید اقدام به تهیهی تمامی اطلاعات مالی شرکت خود کنید. این اطلاعات مالی شامل اطلاعات و گزارشهای مربوط به انواع درآمدها و هزینهها است.
حساب درآمدها
در مرحلهی بعد و پس از جمعآوری اطلاعات باید به محاسبهی مجموع درآمدهای حاصل شده در دورهی مالی بپردازید.
برآورد هزینهها
همانطور که اشاره کردیم صورت سود و زیان بدون احتساب مجموع هزینهها امکانپذیر نیست. از اینرو تمامی هزینههایی که در طی دوره مالی صرف شدهاند محاسبه میشود. این هزینهها شامل هزینههای خرید مواد اولیه، دستمزد کارگران و کارمندان و هزینههایی است که برای تولید محصول صرف میشود.
معین کردن سود ناخالص
برای برآورد سود ناخالص باید بهای تمام شدهی کالاها و خدمات را از میزان درآمد کسر کرد و در نهایت سود ناخالص را محاسبه کرد. به عبارت دیگر ابتدا باید کل درآمد سازمان را محاسبه کرد و سپس هزینههای مربوط به تولید محصول یا ارائه خدمات را کسر کرد. اگر درآمد بیشتر از هزینه باشد، سود ناخالص، مثبت است و اگر هزینه بیشتر از درآمد باشد، سود ناخالص، منفی است.
محاسبه هزینههای عملیاتی
یکی دیگر از کارهایی که برای محاسبه صورت سود و زیان باید انجام شود، محاسبهی هزینههای عملیاتی است. هزینههای عملیاتی شامل هزینههای مستقیم و غیرمستقیم است که برای اداره و اجرای فعالیتهای روزمرهی کسب وکار لازم است. از اینرو هزینههای مستقیم شامل هزینههای مواد اولیه، نیروی کار و تجهیزات مورد نیاز برای تولید کالا یا ارائه خدمات است. اجاره، بیمه، تبلیغات و دیگر هزینههای مربوط به اداره کسبوکار شامل هزینههای غیرمستقیم است.
در صورتی که کسبوکار سودآور باشد، محاسبه هزینههای عملیاتی به منظور افزایش سود و بهبود عملکرد مالی اهمیت زیادی دارد. از طرف دیگر، در صورتی که کسبوکار زیانده باشد، محاسبه هزینههای عملیاتی به منظور کاهش هزینهها و بهبود عملکرد مالی بسیار حیاتی است. بنابراین، برنامهریزی دقیق و محاسبه صحیح هزینههای عملیاتی در هر شرایطی از اهمیت بالایی برخوردار است.
تعیین سود عملیاتی
بدون شک برآورد و تعیین سود عملیاتی یکی از مهمترین بخشهای محاسبه صورت سود و زیان است. سود عملیاتی نشاندهندهی سود و زیان واقعی شرکت است و بر اساس درآمدها و هزینههای عملیاتی محاسبه میشود. این میزان سود یا زیان نشاندهندهی عملکرد مالی شرکت است و میتواند تاثیر بزرگی بر تصمیمگیریهای مدیریتی داشته باشد. برای برآورد سود عملیاتی باید هزینههای فروش و اداری از مبلغ سود ناخالص کسر شود. البته توجه کنید که این مبلغ، مبلغ درآمد قبل از کسر مالیات است.
به دست آورن سود خالص
از مهمترین بخشهای صورت سود و زیان، محاسبه سود خالص است. درواقع پس از کسر مجموع هزینهها از درآمد کل، سود خالص به دست میآید. وقتی که یک شرکت سودآور است، به این معنی است که درآمدهای آن بیشتر از مجموع هزینههای آن است. این سود خالص نشاندهنده سلامت مالی شرکت است. به طور کلی، محاسبه سود خالص در صورت سود و زیان نشاندهنده عملکرد مالی شرکت است و نقش مؤثری بر تصمیمگیری دربارهی آینده شرکت دارد.
میزان درآمد خالص
برای محاسبهی درآمد خالص، تنها کافی است که مالیات را از مبلغ درآمد کل کسر کرد تا درآمد خالص به دست آید.
تهیه گزارش سود و زیان
پس از طی تمامی مراحل پیشین، نوبت به تهیهی گزارش سود و زیان میرسد. در این مرحله باید اطلاعاتی مانند نام شرکت، سال مالی، عنوان گزارش سود و زیان، درج شود. در نهایت تمامی محاسبات در این گزارش ذکر میشود.
محاسبه صورت سود و زیان یک فرآیند مهم و حیاتی برای هر سازمان و شرکتی است. این صورت نشاندهندهی عملکرد مالی شرکت در یک دورهی زمانی مشخص است. همچنین به مدیران و سهامداران، اطلاعات مهمی درباره وضعیت مالی شرکت ارائه میدهد. پس از محاسبهی صورت سود و زیان، توسط بخش حسابداری و مالی شرکت، اطلاعات مالی به صورت گزارش به مدیران و سایر ذینفعان شرکت ارائه میشود.