همان‌طور که می‌دانید حسابداری دارای بخش‌های مختلفی است. از جمله انواع خدمات حسابداری، تهیه‌ی انواع گزارش‌های مالی است. به همین دلیل حسابدران موظف به تهیه‌ی انواع گزارش مالی هستند. این گزارشات بدون شک باعث افزایش آگاهی مدیران و سهام‌دارن از وضعیت مالی شرکت می‌شود. ضمن این‌که عملکرد مالی بهتر شرکت در گرو تهیه و بررسی دقیق این گزارش‌ها است. در این مقاله به بررسی انواع گزارش‌های مالی می‌پردازیم.
اهمیت و هدف از تهیه‌ی گزارش
از آن‌جایی‌که گزارش‌های مالی برای بهبود عملکرد مالی واحدهای اقتصادی تهیه و تنظیم می‌شوند باید در بازه زمانی مشخصی انجام شوند. اصولا گزارش‌های مالی در بازههای سه ماهه، شش ماهه و یا یک ساله تهیه و تنظیم می‌شوند. البته رایج‌ترین شکل گزارش‌دهی مالی یک ساله است. گزارشات مالی دربرگیرنده‌ی اطلاعات مفیدی مانند میزان بدهی‌ها، درآمدها، هزینه‌ها، میزان نقدینگی، حقوق کارکنان و … است. در ادامه به مهم‌ترین دلایل تهیه و تنظیم انواع گزارش مالی می‌پردازیم.
- ارائه‌ی اطلاعاتی از وضعیت مالی شرکت؛
- بررسی سلامت مالی شرکت و سازمان‌ها؛
- مدیریت باکیفیت جریان نقدینگی‌ها و بدهی‌ها؛
- شفاف‌سازی شرایط برای سهام‌داران و سرمایه‌گذاران؛
- تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی منطقی برای آینده‌ی مالی شرکت؛
- رصد کسب‌وکار در بازههای زمانی مختلف و مقایسه میزان رشد و پیشرفت شرکت.
انواع گزارش‌های مالی
در این بخش به بررسی گزارشات مالی مختلف می‌پردازیم. با بررسی هر یک از آن‌ها به ضرورت تهیه و تنظیم آن‌ها نیز پی می‌برید.
ترازنامه
این نوع گزارش مالی مشخص‌کننده‌ی وضعیت مالی یک شرکت است. به همین دلیل به آن گزارش وضعیت مالی نیز می‌گویند. به طور کلی عناصر تشکیل‌دهنده‌ی آن شامل دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه است. در سمت راست این گزارش، مجموع دارایی‌ها ذکر می‌شود. در حالی‌که سمت چپ محل درج میزان بدهی‌ها است و بخش انتهایی این گزارش، محل ثبت میزان حقوق سهام‌داران است.
صورت سود و زیان
از دیگر انواع گزارش مالی، صورت سود و زیان است. این صورت مالی برای آگاهی از وضعیت سودآوری و یا زیان‌دهی شرکت‌ها و سازمان‌ها اهمیت دارد. اصولا این گزارش مالی در بازههای زمانی یک ماهه، سه ماهه و یا یک‌ساله تنظیم می‌شود. اجزای تشکیل‌دهنده‌ی صورت مالی شامل درآمدها، هزینه‌ها و میزان سود یک مجموعه است. اصولا شرکت‌های کوچک تنها با این گزارش مالی می‌توانند مسیر مالی آینده‌ی خود را برنامه‌ریزی کنند. از سوی دیگر این صورت مالی برای شرکت‌های بزرگ، مخصوصا شرکت‌هایی که در بازار بورس اقدام به فروش سهام می‌کنند بسیار بزرگ است. زیرا با بررسی این گزارش، میزان سوددهی یا زیان‌دهی آن واحد تجاری، سهام‌داران تصمیم به سرمایه‌گذاری در آن می‌کنند.
گزارش گردش وجوه نقد
از مهم‌ترین انواع گزارش مالی، گزارش گردش وجوه نقد است. این گزارش مالی نشان می‌دهد که طی یک سال مالی وجوه نقد در گردش چه میزان است. لازم به ذکر است که اطلاعات لازم برای محاسبه و تهیه‌ی این صورت مالی، صورت سود و زیان است.
گردش مالی
صورت سود و زیان جامع
این نوع گزارش مالی سود و زیان شامل تمامی درآمدها و هزینه‌ها است. درواقع فرقی نمی‌کند که این درآمدها و هزینه‌ها تحقق یافته‌اند یا نه. بلکه تمامی درآمدها و هزینه‌های تحقق‌یافته در یک دوره مالی را نشان می‌دهد. درواقع این صورت مالی شامل درآمدها و هزینه‌های عملیاتی است.
گزارش تغییرات سرمایه
برای آگاهی از تغییرات سرمایه‌ی یک مجموعه طی دوره مالی مشخص، نیاز به تهیه‌ی گزارش تغییرات سرمایه است. آن چه که در این گزارش ذکر می‌شود شامل حقوق سهام‌داران، سود خالص و عوامل تاثیرگذار دیگر است. این گزارش باعث افزایش آگاهی صاحبان سرمایه از تغییرات رخ داده در میزان سرمایه و حقوق خود می‌شود.
میزان سوددهی سرمایه
از دیگر انواع گزارش مالی باید به گزارش میزان سوددهی سرمایه اشاره کرد. این گزارش مالی نشان می‌دهد که سرمایه‌گذار چه میزان سود از سرمایه‌گذاری خود در یک مجموعه کسب کرده. به نوعی گزارش سوددهی سرمایه، اطلاعاتی درباره‌ی بازده سرمایه و کارایی سرمایه‌گذاری ارائه می‌کند.
چه کسانی از گزارشات مالی بهره‌مند می‌شوند؟
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، هدف از تهیه‌ی انواع گزارش مالی ، آگاهی از وضعیت مالی شرکت و تصمیم‌گیری برای عملکرد بهتر در آینده است. به همین دلیل اطلاعات موجود در این گزارش‌ها برای سهام‌داران، مدیران ارشد، اداره دارایی و سازمان مالیاتی کشور مهم است. در ادامه به طور مجزا به هر یک از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
سرمایه‌گذاران و سهام‌داران
وام‌دهندگان و ارائه‌کنندگان تسهیلات مالی
تأمین‌کنندگان خدمات و کالا
مدیران شرکت
• سرمایه‌گذاران و سهام‌داران
هدف سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در یک مجموعه، رشد و توسعه‌ی کسب‌وکار برای افزایش سرمایه و کسب سود بیش‌تر است. از این‌رو مطالعه‌ی انواع گزارش مالی باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران از وضعیت مالی مجموعه باخبر شوند و آن گاه تصمیم بگیرند که به سرمایه‌گذاری ادامه دهند یا خیر.
• وام‌دهندگان و ارائه‌کنندگان تسهیلات مالی
بانک‌ها زمانی به یک شرکت، وام و تسهیلات می‌دهند که آن مجموعه سودده باشد. در غیر این صورت از اعطای هرگونه تسهیلات صرف نظر می‌کنند. به همین دلیل پیش از ارائه‌ی هر نوع تسهیلاتی، گزارش‌های مالی را بررسی می‌کنند.
• تأمین‌کنندگان خدمات و کالا
اصولا واحدها و شرکت‌های تولیدی و تجاری، کالا و خدمات موردنیاز خود را از اشخاص یا مجموعه‌های خاصی تامین می‌کنند. این تامین‌کنندگان در صورتی که متوجه زیان‌دهی مجموعه مدنظر شوند، بدون شک ادامه همکاری را قطع می‌کند.
• مدیران شرکت
از دیگر مخاطبان انواع گزارش مالی، خود مدیران مجموعه هستند. زیرا آن‌ها باید از وضعیت مالی و نحوه‌ی عملکرد مجموعه‌ی خود آگاه شوند تا بتوانند برای آینده‌ی شرکت تصمیم‌گیری درستی کنند.
همان‌طور که مطالعه کردید از جمله بخش‌های اصلی حسابداری، تهیه‌ی انواع گزارش مالی است. این گزارش‌ها برای شفاف‌سازی و آگاهی از وضعیت شرکت و بهبود عملکرد شرکت در آینده ضروری است.