علم حسابداری دارای شاخههای مختلفی است و از اینرو خدمات حسابداری بسیار متنوع است. هر یک از شاخههای حسابداری در جای خود دارای اهمیت هستند. اصولا شاخههای حسابداری در برخی تکنیکها و شیوهها و دادهها با هم متفاوت هستند. به همین دلیل هر شرکت و سازمانی باید حسابداری را استخدام کند که با شیوه کار آن سازمان هماهنگی داشته باشد. در این میان شرکتهای خدماتی برای پیشبرد اهداف مالی خود نیاز به کسی دارند که به حسابداری خدماتی کاملا مسلط باشد. ما در این مقاله از سری مقالههای مجموعه آرنا به این نوع از حسابداری، روشها، تکنیکها و فرآیند انجام امورآن میپردازیم.
حسابداری خدماتی چیست؟
پیش از پرداختن به بحث خدماتی و تعریف این نوع حسابداری باید با شرکتهای خدماتی آشنا شوید. لازم است بدانید که این شرکتها چه نوع شرکتهایی هستند و عمده فعالیت آنها چیست؟ به طور کلی شرکتهای خدماتی به شرکتهایی اطلاق میشود که هدف فعالیت آنها خدماترسانی است. آنها انواع خدمات عمومی و اختصاصی را به مشتریان خود ارائه میدهند. این شرکتها مانند شرکتهای تعمیرات، آشپزی، کشاورزی، باربری، نظافتی، گردشگری، هتلداری و … است. به طور کلی بسیاری از افراد فکر میکنند که این شرکتها نسبت به شرکتهای بازرگانی و تولیدی اهمیت کمتری دارند. این درحالی است که «پیتر دراکر» معنقد است که هر سازمانی در نهایت یک سازمان خدماتی است. زیرا هر شرکتی به نوعی به ارائه خدمات میپردازد؛ به همین دلیل نیاز به حسابدار خدماتی بسیار زیاد است.
به طور کلی حسابداری خدماتی (Service Accounting)، به مجموعه اقداماتی میگویند که در طی آن تراکنشهای مالی به طور کامل ثبت و مدیریت میشوند. این نوع حسابداری به کمک ابزارها و تکنیکهای خاص به ثبت دقیق درآمدها، هزینهها، سرمایهگذاریها و به طور کامل تمامی تراکنشها میپردازد. در نهایت نیز حسابداران خدماتی به مدیران و تصمیمگیران شرکت کمک میکنند تا از اطلاعات کامل و دقیقی دربارهی عملکرد مالی کسبوکار خود پیدا کنند.
وظایف حسابداران خدماتی در شرکتهای خدماتی
به طور کلی یک حسابدار خدماتی باید بتواند به طور هوشمندانهای اطلاعات مالی را جمعآوری، ثبت و در نهایت مدیریت کند. ضمن اینکه نحوه طبقهبندی، گزارشدهی و برخورداری از سرعت و دقت بالا از ویژگیهای یک حسابداری است که در شرکت خدماتی فعالیت میکند. مواردی که اشاره کردیم بخشی از وظایف حسابداران در شرکتهای خدماتی است. در ادامه به سایر وظایف حسابداران خدماتی اشاره میکنیم:
- کمک به مدیران برای اتخاذ تصمیمهای مالی سودبخش؛
- سرعت بالا در تنظیم گزارش و ارائه آن به مدیران؛
- تجزیه و تحلیل سود و زیان و میزان سودآوری؛
- رفع مشکلات مالی موجود در شرکت؛
- ارائه اطلاعات دقیق مالی؛
- بهبود کارایی مالی شرکت؛
- حل چالشهای مالی پیشرو؛
- مدیریت هزینهها.
نقش آن در سازمانها
وجود یک حسابدار خدماتی در هر شرکت خدماتی واجب و کاملا ضروری است. زیرا حسابداری خدماتی باعث میشود که شرکت در موارد زیر رشد یابد:
- افزایش بهرهوری؛
- تصمیمگیری مناسب و راهبردی؛
- ایجاد فرصتی برای رقابت با رقبا.
افزایش بهرهوری
همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم یکی از وظایف حسابداران خدماتی، ارائه گزارشهای به موقع و جامع است. به کمک این گزارشهای دقیق، هزینهها و سود موردنظر به طور دقیق و بهینه مدیریت میشود. در نهایت شرکت به بهرهوری و سودآوری بالایی میرسد.
تصمیمگیری مناسب و راهبردی
به کمک اطلاعات دقیقی که حسابدار خدماتی به مدیران ارائه میدهد، دست آنها برای تصمیمگیری درست و اصولی باز میشود. در چنین حالتی مدیران میتوانند تصمیمهای درست و اصولیای برای پیشبرد اهداف مالی شرکت خود اتخاذ کنند.
ایجاد فرصتی برای رقابت با رقبا
زمانی که شرکت خدماتی مد نظر به بهرهوری و سودآوری بالایی برسد، بدون شک فرصتهای رقابت با سایر شرکتها و رقبا را پیدا میکند. این امر نیز تحتتاثیر نحوه عملکرد حسابدار و نقش مهم حسابداری خدماتی است.
فرآیند حسابداری در شرکتهای خدماتی
چرخه اون نوع حسابداری (Service Accounting Cycle)، شامل عملیاتی است که در پایان سال مالی برای برآورد نحوه عملکرد شرکت انجام میگیرد. این چرخه دارای مراحل مختلفی است که مرحله اول آن جمعآوری اطلاعات است و در نهایت نیز به ارائه گزارشهای مالی ختم میشود. در این بخش به مراحل مختلف این چرخه میپردازیم:
- بستن حسابها؛
- تهیه تراز آزمایشی؛
- گردآوری اسناد مالی؛
- ماندهگیری از حسابها؛
- انجام اصلاحات موردنیاز؛
- ثبت اطلاعات در دفتر روزنامه؛
- تهیه تراز آزمایشی اصلاح شده؛
- طبقهبندی اسناد و اطلاعات مالی؛
- درج و ثبت آرتیکلهای حسابداری؛
- جمع آوری و تهیه صورتهای مالی؛
- کسب اطمینان از صحت اطلاعات مالی؛
- انتقال اطلاعات مالی به دفاتر کل و معین؛
همانطور که مطالعه کردید حسابداری خدماتی به عنوان ابزار و تکنیکی برای برآورد حسابها و مدیریت مالی در انواع شرکتهای خدماتی مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع حسابداری به مدیران و صاحبان شرکتها و کسبوکارهای خدماتی کمک میکند تا از دید بهتری نسبت به وضعیت مالی شرکت خود برخوردار شوند. به طور کلی این نوع حسابداری باعث افزایش بهرهوری شرکت خدماتی میشود.